Ֆիլիպինները պետություն է Հարավարևելյան Ասիայում, Խաղաղ օվկիանոսի արևմտյան մասում, Ֆիլիպինյան կղզեխմբի 7107 կղզիների վրա, սակայն տարածքի 96 %-ն ընդգրկված է դրանցից ընդամենը 11 ամենախոշոր կղզիներում` Լուսոն, Մինդանաո, Սամար, Նեգրոս, Պալավան, Պանայ, Մինդորո, Լեյտե, Սեբու, Բոհոլ, Մասբատե: Ֆիլիպինյան կղզիների մակերևույթի մոտ 3/4-ը զբաղեցնում են լեռներն ու սարավանդները: Լեռնաշղթաների միջին բարձրությունը մոտ 2000 մ է, առավելագույնը՝ 2954 մ (Մինդանաո կղզու Ապո հրաբուխ): Երկրում կան ավելի քան 10 գործող և բազմաթիվ հանգած հրաբուխներ: Ափագծերը խիստ կտրտված են: Ընդերքը հարուստ է պղնձի, նիկելի, կոբալտի, քրոմիտների, սնդիկի, երկաթի, մանգանի պաշարներով: Կան նաև ածխի և բնական գազի հանքավայրեր: Կլիման հասարակածային է, հյուսիսում՝ մերձհասարակածային: Աշնանը հաճախակի են թայֆունները, որոնք հաճախ մեծ վնաս են հասցնում: Գետերը կարճ են, սահանքավոր, ունեն ջրաէներգետիկ մեծ պաշարներ: Ֆիլիպինների տարածքի շուրջ կեսը ծածկված է անտառներով, ծովեզերքին կան մացառուտներ: Կենդանական աշխարհում խոշոր կաթնասուններ չկան: Հանդիպում են կապիկներ, լեմուրներ, թռչող շներ, մանր եղջերուներ, ֆիլիպինյան բրդաթևիկ, անտառային կատու: Շատ են թռչուններն ու սողունները (այդ թվում՝ վիշապօձերը): Դեռևս վաղնջական ժամանակներում Ասիայից Ֆիլիպինյան կղզեխումբ են ներթափանցել մոնղոլոիդ ցեղեր, որոնք մ.թ.ա. II հազարամյակում մասամբ ձուլվել են նեգրաավստրալոիդ տեղաբնիկների հետ: Հետագա ներգաղթերը տեղի են ունեցել Հնդկաչինից և Ինդոնեզիայից: XIV–XV դարերում երկիր են թափանցել մահմեդականները: 1521 թ-ին Ֆիլիպինները հայտնաբերել է Մագելանի արշավախումբը: Մինչև 1572 թ. իսպանացիները զավթել են երկրի հյուսիսային և կենտրոնական մասերի գլխավոր կղզիները: 1896 թ-ին երկրում բռնկել է հակաիսպանական ապստամբություն, իսկ 1897թ-ի օգոստոսի 23-ին ապստամբները երկիրը հռչակել են անկախ հանրապետություն, որը գոյատևել է մինչև դեկտեմբեր: 1898 թ-ին ԱՄՆ-ը պատերազմ սկսեց իսպանական գաղութները նվաճելու նպատակով: Ծավալվեց ազատագրական նոր պայքար, և հունիսին երկրորդ անգամ երկիրը հռչակվեց անկախ: 1898թ-ի դեկտեմբերի 10-ին ԱՄՆ-ի կառավարությունը, անտեսելով երկրի հռչակած անկախությունը, Իսպանիայի հետ կնքեց հաշտության պայմանագիր, որով Իսպանիան 10 մլն դոլարով Ֆիլիպինները «զիջեց» ԱՄՆ-ին: 1934թ-ին ԱՄՆ-ը Ֆիլիպիններին տվել է ինքնավարություն: 1941 թ-ին երկիրը գրավեցին ճապոնական զորքերը, իսկ 1946 թ-ի հուլիսի 4-ին ԱՄՆ-ը հռչակեց Ֆիլիպինների անկախությունը: Ֆիլիպինների բնակչությունը կազմված է ֆիլիպինցիներ ընդհանուր անվամբ ազգակից լեզուներով ու բարբառներով խոսող ավելի քան 90 ազգությունից, որոնցից առավել խոշորներն են վիսայյաները, տագալները, իլոկները, բիկոլները, մորոները: Բնակվում են նաև չինացիներ: Տիրապետող կրոնը քրիստոնեությունն է (կաթոլիկություն): Խոշոր քաղաքներն են Մանիլան և Կեսոն Սիթին, նավահանգիստները՝ Մանիլան, Սեբուն, Բատանգասը, Դավաոն: Ֆիլիպինների տնտեսության հիմքը գյուղատնտեսությունն ու հանքարդյունահանումն են: Արդյունահանվում են քարածուխ, նիկել, երկաթի և մանգանի հանքանյութ, սնդիկ, ոսկի, արծաթ, նավթ, քրոմիտներ: Կան նաև նավթավերամշակման, մետաղաձուլական, մեքենաշինական, սննդի և թեթև արդյունաբերության ձեռնարկություններ: Մշակում են բրինձ, եգիպտացորեն, ինչպես նաև բատատ, կասսավա (օգտագործվում է նաև կաուչուկ ստանալու համար), գետնանուշ, բանջարեղեն, սրճենի, կակաո: Արտահանվում են գլխավորապես կոկոս, աբակա, շաքարեղեգ, ծխախոտ, արքայախնձոր, ադամաթուզ, մանգո և ցիտրուսներ: Ֆիլիպինցիներն ապրում են ավանդական՝ արմավենու տերևներով ծածկված ցցաշեն տներում: Շատ ինքնատիպ է ֆիլիպինցիների ժողովրդական արվեստը: Տարբեր կղզիների ժողովուրդների արվեստում արտացոլվում է նրանց էթնիկ ու կրոնական զանազանությունը: Տարածված է փայտի ու հնդկեղեգի փորագրությունը և ջուլհակությունը, փայտի և մետաղի մշակումը, ասեղնագործությունը, հյուսումը, քանդակազարդումը, ոսկերչությունը, հանդիսությունների համար դիմակների ու զգեստների պատրաստումը: Պահպանվել են I հազարամյակի վերջի և II հազարամյակի սկզբի մի քանի հուշարձաններ, որոնք գրված են հնդկեղեգնյա տախտակների, արմավենու տերևներից պատրաստված թերթիկների վրա:
|
