Ֆուտբոլը թիմային մարզական խաղ է գնդակով, որը խաղացողները, ոտքերի կամ մարմնի ցանկացած մասի (բացի ձեռքերից) հարվածներով տեղաշարժելով դաշտում, ձգտում են խփել հակառակորդի դարպասը: Գոյություն ունի ֆուտբոլի մի քանի տեսակ: Բացի սովորական՝ եվրոպական ֆուտբոլից, մյուս բոլոր տարատեսակներում (ռեգբի, ամերիկյան ֆուտբոլ) խաղացողներին թույլատրվում է գնդակը վերցնել նաև ձեռքերով:
Ներկայումս ողջ աշխարհում ֆուտբոլ է խաղում ավելի քան 240 մլն մարդ (երկրագնդի մոտավորապես յուրաքանչյուր 25-րդ բնակիչը), գործում են 1,5 մլն թիմեր և 300 հզ. ակումբներ:
Ֆրանսիան պետություն է Արևմտյան Եվրոպայում: Տարածվում է Նորմանդիայի խստաշունչ ափերից մինչև Միջերկրական ծովի տաք, լազուր ափը: Ափերը ողողվում են Հյուսիսային և Միջերկրական ծովերի, Բիսկայան ծոցի, Պա դե Կալե և Լամանշ նեղուցների ջրերով: Բաժանված է 100 դեպարտամենտից կազմված 26 տարածաշրջանից: Բացի մայր երկրի դեպարտամենտներից, նրա կազմի մեջ են մտնում նաև «անդրծովյան դեպարտամենտները» (Գվադելուպա, Ֆրանսիական Գվիանա, Մարտինիկա, Ռեյունիոն), «անդրծովյան տարածքները» (Նոր Կալեդոնիա, Ֆրանսիական Պոլինեզիա) և Կորսիկա կղզին:
Մակերևույթը երկրի հյուսիսային և հարավարևմտյան մասերում հարթավայրային է, իսկ հարավում ձգվում են Պիրենեյան, հարավ-արևելքում՝ ձյունապատ Ալպյան լեռները՝ Մոնբլան գագա
... Читать дальше »
Ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված քիմիական տարր է. երկրակեղևում տարածվածությամբ զբաղեցնում է 13-րդ տեղը: Առաջացնում է ապատիտների և ֆոսֆորիտների խոշոր կուտակումներ, որոնք ֆոսֆորի և նրա միացությունների ստացման հումքն են: Հայտնի է ֆոսֆորի ավելի քան 180 միներալ (հիմնականում՝ ֆոսֆատներ):
Ֆոսֆորը տարբեր պայմաններում դրսևորում է տարբեր՝ օքսիդացնող կամ վերականգնող հատկություններ: Առաջացնում է մի շարք տարաձևություններ (ալոտրոպ ձևափոխություններ), որոնք միմյանցից տարբերվում են մոլեկուլում ատոմների թվով և նյութի բյուրեղական ցանցի կառուցվածքով:
Ֆլամինգոները կազմում են ֆլամինգոնմանների կարգի թռչունների ընտանիքը: Տարածված են Հարավարևմտյան Եվրոպայի, Ասիայի, Աֆրիկայի և Ամերիկայի բազմաթիվ երկրներում: Հայտնի է 3, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ սովորական ֆլամինգոն, որն աշնանային չվահյուր է: ՀՀ-ում հանդիպում է գարնանային և աշնանային չուի ընթացքում՝ Սևանա լճի և Արարատյան դաշտի ձկնաբուծական տնտեսություններում: 1933 թ-ից ՀՀ-ում հայտնի է ֆլամինգոյի չուի 17 դեպք (11-ը՝ Սևանի ավազանից, 6-ը՝ Արարատյան դաշտի ջրավազաններից): ՀՀ տարածքում ապրիլ-հունիսին հայտնվում են մոլորված հասուն ու երիտասարդ անհատներ, իսկ առաջին հավաստի բնադրումը հաստատվել է 1994–95 թթ-ին, ապա՝ 2000–02 թթ-ին:
Ֆիջին պետություն է համանուն կղզեխմբում՝ Խաղաղ օվկիանոսի հարավ-արևմուտքում, Օվկիանիայի կենտրոնական մասում: Բրիտանական համագործակցության անդամ է:
Ֆիջի կղզեխումբը կազմված է ավելի քան 3 հզ. կղզիներից: Խոշորներն են Վիտի Լևուն և Վանուա Լևուն: Կղզիների մակերևույթը լեռնային է, ծովափերին կան նեղ դաշտավայրեր: Ափերը կտրտված են՝ շրջապատված բուստային խութերով: Կլիման խոնավ արևադարձային օվկիանոսային է: Գետերը (Ռևա, Վաինիմբուկա) կարճ են ու ջրառատ: Տարածված են խոնավ հասարակածային անտառները, տեղ-տեղ՝ մարդու միջամտությամբ առաջացած սավաննաները: ... Читать дальше »
Ֆինլանդիան պետություն է Հյուսիսային Եվրոպայում: Ափերը ողողվում են Բալթիկ ծովի ջրերով:
Երկիրը Ֆինլանդիա են անվանել շվեդները, որոնք երկար դարեր տիրում էին նրան: Ֆիններն իրենց երկիրն անվանում են Սուոմի, որ նշանակում է Ճահիճների ու լճերի երկիր: Իրոք, նրա տարածքի 1/3-ը ճահճապատ է, իսկ լճերի թիվը շուրջ 6 հզ. է (տարածքի 10 %-ը): Կան շատ փոքր լճեր, կան և այնպիսիները, որոնց կենտրոնից ափերը չեն երևում: Լճերն իրար միացնող գետերի վրա կառուցված են ջրէկներ: Ձնհալից հետո լճերով ու գետերով ան
... Читать дальше »
Ֆիլիպինները պետություն է Հարավարևելյան Ասիայում, Խաղաղ օվկիանոսի արևմտյան մասում, Ֆիլիպինյան կղզեխմբի 7107 կղզիների վրա, սակայն տարածքի 96 %-ն ընդգրկված է դրանցից ընդամենը 11 ամենախոշոր կղզիներում` Լուսոն, Մինդանաո, Սամար, Նեգրոս, Պալավան, Պանայ, Մինդորո, Լեյտե, Սեբու, Բոհոլ, Մասբատե:
Ֆիլիպինյան կղզիների մակերևույթի մոտ 3/4-ը զբաղեցնում են լեռներն ու սարավանդները: Լեռնաշղթաների միջին բարձրությունը մոտ 2000 մ է, առավելագույնը՝ 2954 մ (Մինդանաո կղզու Ապո հրաբուխ): Երկրում կան ավելի քան 10 գործող և բազմաթիվ հանգած հրաբուխներ: Ափագծերը խիստ կտրտված են: Ընդերքը հարուստ է պղ
... Читать дальше »
Ֆիլատելիան դրամի փոխարեն փոստային վճարումների համար
նախատեսված դրոշմաթղթերի (նամականիշ, ծրար, բացիկ), օրացուցային, հատուկ փոստային մարումների և փոստային այլ նյութերի, ինչպես նաև պարտադիր տուրքերի ոչ փոստային ու վարկային վճարաթղթերի
Ֆիզիկան գիտության բնագավառ է, որն ուսումնասիրում է Տիեզերքում գործող հիմնական ուժերն ու օրենքները, բացատրում նյութի և էներգիայի հատկությունները, հետազոտում ատոմի մեջ գտնվող մանրագույն մասնիկներից մինչև մեր Տիեզերքի առաջացման հետ կապված երևույթները: Հունարեն «ֆիզիկա» բառը նշանակում է բնություն:
Ֆիզիկոսներն զբաղվում են գրեթե մինչև բացարձակ զրո աստիճանի սառը և աստղի միջուկի ջերմաստիճանի գերտաք նյութերում տեղի ունեցող երևույթներով, ուսումնասիրում են, թե ինչպես են շարժվում էլեկտրոնները, հոսում հեղուկները, ինչպես է էներգիան փոխարկվում մի տեսակից մյուսի և բազմաթիվ այլ երևույթ
... Читать дальше »
Ֆիդայական կամ հայդուկային շարժումը թուրքական բռնատիրության դեմ արևմտահայութան ազգային-ազատագրական պայքարի ձևերից էր:
Հայ ֆիդայական ազգային-ազատագրական, հակաավատատիրական, ժողովրդավարական շարժումն իր բնույթով պարտիզանական էր` նման XV–XIX դարերում թուրքական նվաճողների դեմ բալկանյան ժողովուրդների հայդուկ
... Читать дальше »
Դանիել Ֆարենհայտը 1707 թ-ից ճանապարհորդել է և ձեռք բերել գործիքներ պատրաստող վարպետի մասնագիտություն: 1717 թ-ից նա ապրել է Ամստերդամում, որտեղ կազմակերպել է մեխանիկական արհեստանոց և հռչակվել որպես ֆիզիկական գործիքներ ու սարքեր պատրաստող վարպետ: 1724 թ-ին ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ:
Ֆարենհայտն առաջարկել է ջերմաստիճանային ցուցնակ, որում սառույցի հալման և ջրի եռման կետերի միջակայքը բաժանված է 180 հավասար մասերի՝ Ֆարենհայտի աստիճանների (օF), ընդ որում՝ սառույցի հ
... Читать дальше »
Ֆարադեյը ծնվել է դարբնի ընտանիքում, սովորել տարրական դպրոցում, այնուհետև զբաղվել է ինքնակրթությամբ: 1813թ-ին նա դարձել է անգլիացի քիմիկոս և ֆիզիկոս Ժ. Դևիի ասիստենտը Լոնդոնի թագավորական ինստիտուտում, 1825թ-ից եղել է նույն ինստիտուտի լաբորատորիայի տնօրեն, 1833–62 թթ-ին՝ քիմիայի ամբիոնի պրոֆեսոր: 1824թ-ին Ֆարադեյն ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության, 1830թ-ին՝ Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
1821 թ-ին Ֆարադեյը հայտնաբերել է մագնիսի պտույտը հոսանքակիր հաղ
... Читать дальше »
