Էռնստ Հեմինգուեյը XX դարի ամերիկյան գրականության խոշորագույն դեմքերից է, կարճ պատմվածքի սկզբնավորողներից: Էռնստ Հեմինգուեյը 1917 թ-ին ավարտել է դպրոցը և որպես լրագրող աշխատել Կանզաս Սիթիի «Սթար» պարբերականում: Մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին (1914–18 թթ.): Հետպատերազմյան տարիներին գործուղվել է Փարիզ. եղել է «Տորոնտո Դեյլի Սթար» պարբերականի թղթակիցը Եվրոպայում:
1925 թ-ին լույս տեսած «Մեր ժամանակներում» կարճ պատմվածքների գրքում հայտնվում է Հեմինգուեյի քնարական հերոսներից առաջինը՝ գլխավոր հերոս Նիկ Ադամսը, որը, անցնելով պատերազմի արհավիրքներով, ստեղծագործության ողջ ճանապարհին ուղեկցելու է նրան: Գրքում պատկերված է XX դարի սկզբի երիտասարդ ամերիկացիների աշխարհայացքի ձևավորումը դաժան իրականության ու մահվան սարսափի պայմաններում: Նույն գրքի հաջորդ հրատարակության (1930 թ.) մեջ տեղ է գտել նաև «Զմյուռնիայի նավահանգստում» պատմվածքը, որտեղ Հեմինգուեյը զարհուրանքով խոսել է 1922 թ-ի հույն-թուրքական պատերազմի ժամանակ Զմյուռնիայում թուրքերի կազմակերպած քրիստոնյա բնակչության՝ հայերի և հույների կոտորածների մասին: Հեմինգուեյի համար բարոյականության չափանիշ են քաջությունն ու արժանապատվությունը, որոնք էլ արտացոլված են «Անպարտելին» (1925 թ.) պատմվածքում և «Տղամարդիկ առանց կանանց» (1927 թ.) ժողովածուում: «Եվ ծագում է արևը» (1926 թ., նույն թվականին Անգլիայում լույս է տեսել «Ֆիեստա» վերնագրով) վեպում Հեմինգուեյը պատկերել է հետպատերազմյան «ծաղկուն» տարիների «կորած սերնդի» հոգու ցավը, հիասթափությունն ու հուսահատությունը: Վեպի գլխավոր հերոսին՝ Ջեկ Բառնսին, պատերազմը հաշմել է և՜ ֆիզիկապես, և՜ հոգեպես: Գրողը հռչակվել է «Հրաժեշտ զենքին» (1933 թ.) հակապատերազմական վեպով, որտեղ արտացոլել է կամավոր պատերազմ մեկնած ամերիկացու՝ Ֆրեդերիկ Հենրիի հոգեկան ճգնաժամն ու խեղված ճակատագիրը: Հեմինգուեյը 1930-ական թվականներին ստեղծագործական խոր ճգնաժամ է ապրել. փորձել է վերաիմաստավորել անցած ուղին և սահմանել իր ստեղծագործական գեղագիտական սկզբունքները: Այդ շրջանում հրատարակվել են «Մահ կեսօրից հետո» (1932 թ.) աշխատությունը, «Ֆրենսիս Մաքոմբերի երջանկությունը» (1936 թ.), «Կիլիմանջարոյի ձյուները» (1936 թ.) մեծածավալ պատմվածքները: «Ունենալ և չունենալ» (1937 թ.) վեպի թեման դաժան իրականության մեջ գլխավոր հերոսի՝ Հարրի Մորգանի ճակատագիրն է, սեփական իրավունքների համար պայքարող անհատի դատապարտվածությունը: 1937–40 թթ-ին Հեմինգուեյը թղթակից էր Իսպանիայում: Իր հոդվածներում անդրադարձել է իսպանական հեղափոխությանը, հանդես եկել հակաֆաշիստական ելույթներով: «Ում համար է ղողանջում զանգը» (1940 թ.) վեպում պատկերել է Իսպանիայում բռնկված քաղաքացիական պատերազմի հերոսի՝ Ռոբերտ Ջորդանի կյանքը. նա հակաֆաշիստ է, պայքարում է ոչ միայն իսպանացիների, այլև մարդկության ազատության համար: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից (1939–45 թթ.) հետո Հեմինգուեյի ստեղծագործություններում նկատվել են անկումային տրամադրություններ: Այդ տարիներին գրել է «Գետից այն կողմ, ծառերի ստվերում» (1950 թ.), «Տոն, որ միշտ քեզ հետ է» (1964 թ.) վեպերը, «Կղզիներ օվկիանոսում» (տպագրվել է 1970 թ-ին) անավարտ վեպը: Մարդու նկատմամբ հավատը գրողն ամրապնդել է «Ծերունին և ծովը» (1952 թ., արժանացել է Պուլիցերյան՝ 1953 թ., և Նոբելյան՝ 1955 թ., մրցանակների) պատմվածքում, որտեղ պատկերել է բաց ծովում մենակ մնացած մարդու պայքարը բնության արհավիրքների դեմ: Ծերունու կերպարը խորհրդանշական է. աշխարհում միայնակ մարդու պատմություն է, որը բախվում է անարդարությունների, սակայն պայքարում է հանուն լուսավոր ապագայի: Կյանքի վերջին տարիներին Հեմինգուեյը բնակվել է Կուբայում: Ապրելով հոգեկան խոր ճգնաժամ՝ նա ինքնասպան է եղել: Հեմինգուեյի գործերից հայերեն են թարգմանել Պերճ Զեյթունցյանը, Վահե Միքայելյանը և ուրիշներ:
|