Հովհաննես Իսակովը Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ է (1955 թ.), Խորհրդային Միության հերոս (1965 թ.), գիտնական, գրող, ռազմածովային գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (1951 թ.), ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի թղթակից (1958 թ.), ՀԽՍՀ գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր (1967 թ.) անդամ:
Հովհաննես Իսակովը (Տեր-Իսահակյան) 1913 թ-ին ավարտել է Թիֆլիսի ռեալական ուսումնարանը, 1917 թ-ին՝ Պետրոգրադի (այժմ՝ Սանկտ Պետերբուրգ) գարդեմարինյան (ծովային) դասընթացները, 1928 թ-ին՝ Լենինգրադի ռազմածովային ակադեմիայի (ՌԾԱ) բարձրագույն հրամանատարական կազմի կատարելագործման դասընթացները: 1914 թ-ից ծառայել է ռազմածովային նավատորմում (ՌԾՆ, Բալթիական նավատորմի «Իզյասլավ», «Ռիգա», «Կորչիկ», «Կորշուն» նավեր): Որպես նավի հրամանատարի ավագ օգնական՝ 1918 թ-ին Բալթիկ ծովում հեղափոխական նավաստիների հետ մասնակցել է գերմանական նավատորմի դեմ ռուսական նավերի կազմակերպած «սառցային» արշավանքին` Հելսինգֆորսից (այժմ՝ Հելսինկի) դեպի Կրոնշտադտ: 1920 թ-ին եղել է Վոլգա–Կասպիական նավատորմի «Դեյատելնի» ականակրի հրամանատար, մասնակցել Կասպից ծովում տնօրինող անգլիական նավերի դեմ մղված մարտերին: 1921 թ-ին նշանակվել է Բալթիական նավատորմի «Իզյասլավ» ականակրի հրամանատար: 1922–27 թթ-ին ծառայել է Սևծովյան նավատորմում. եղել է «Կորֆու» ականակրի հրամանատար, ապա` նավատորմի շտաբի օպերատիվ բաժնի պետ: 1929 թ-ին նշանակվել է Բանվորագյուղացիական կարմիր բանակի գլխավոր շտաբի ծովային բաժնի պետ, 1932 թ-ին՝ ՌԾԱ ռազմարվեստի ամբիոնի դասախոս, 1937 թ-ին՝ Բալթիական նավատորմի հրամանատար: 1938–46 թթ-ին ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժերի (ՌԾՈւ) շտաբի պետն էր, ՌԾՈւ-ի ժողկոմի տեղակալը, ապա՝ առաջին տեղակալը (1938–39 թթ-ին համատեղել է ՌԾԱ-ի պետի պաշտոնը): Խորհրդա-ֆիննական պատերազմի (1939–40 թթ.) ժամանակ համակարգել է Բալթիական նավատորմի և Կարմիր բանակի գործողությունները: 1940 թ-ին ստացել է ծովակալի կոչում: Հայրենական մեծ պատերազմի (1941–45 թթ.) սկզբին նշանակվել է Հյուսիսարևմտյան ռազմաճակատի, 1942 թ-ից՝ Հյուսիսկովկասյան ռազմաճակատի գլխավոր հրամանատարի տեղակալ: Իր ծանրակշիռ մասնակցությամբ առավելագույնս նպաստել է Բալթիական և Սևծովյան ռազմական նավատորմերի մարտական գործողությունների պլանների մշակմանը, օժանդակել ցամաքային զորքերին և նրանց տարհանմանը, ծովափնյա պաշտպանության կազմակերպմանը: 1942 թ-ի հոկտեմբերի 4-ին Տուապսե քաղաքի մատույցներում ծանր վիրավորվել է և զրկվել ձախ ոտքից: 1943 թ-ի մայիսին վերադարձել է մարտական շարք և վարել ՌԾՈւ գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնը: 1947–50 թթ-ին եղել է ԽՍՀՄ ՌԾՆ գլխավոր հրամանատարի տեղակալ, 1950–56 թթ-ին՝ ՌԾՆ նախարարի տեղակալ, 1958-ից՝ պաշտպանության նախարարության գլխավոր տեսուչ: Հովհաննես Իսակովը ռազմածովային գործին զուգընթաց զբաղվել է ռազմատեսական ու ռազմապատմական հարցերով: 1932–33 թթ-ին մասնակցել է Առաջին աշխարհամարտի (1914–18 թթ.) պատմության փաստաթղթերի ժողովածուների կազմմանն ու խմբագրմանը: Ռազմածովային մասնագետների շրջանում մեծ համբավ են վայելում «Ճապոնացիների օպերացիան Ցինդաոյի դեմ 1914-ին», «Ծովափնյա ամրոցները», «Գերմանական ռազմավարության ավանտյուրիզմը» և այլ աշխատություններ, որոնք թարգմանվել են տարբեր լեզուներով: Մասնակցել է ՌԾՈւ-ի մարտական կանոնագրքերի մշակմանը: 1947 թ-ին նշանակվել է նավագնացաաշխարհագրական, ֆիզիկաաշխարհագրական և ռազմապատմական հարցերին նվիրված «Ծովային ատլասի» (3 հատորով) խմբագրական խորհրդի նախագահ: Ատլասի առաջին հատորի համար 1951 թ-ին արժանացել է ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի: Եղել է ԽՍՀՄ Պետական և Լենինյան մրցանակների կոմիտեի երկրաբանության և աշխարհագրության հանձնաժողովի անդամ (1958–67 թթ.), Ռազմածովային գիտությունների գծով բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի նախագահ, Խորհրդային մեծ հանրագիտարանի ռազմածովային գործի խմբագիր-խորհրդական, Օվկիանոսագիտական հանձնաժողովի անդամ: Գրել է ռազմածովային թեմայով 250-ից ավելի պատմվածքներ, ուսումնասիրություններ առաջին հայ ծովակալ Լազար Սերեբրյակովի (Ղազար Արծաթագործյան), ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս, օդաչու Նելսոն Ստեփանյանի մասին: Ծովակալի մասին գրվել են գրքեր, ակնարկներ, ստեղծվել են նկարներ, փաստագրական ֆիլմեր: Իսակովի անունով են կոչվել Ռուսաստանի Դաշնության ՌԾՈւ-ի մի հածանավ, ստորջրյա լեռ Խաղաղ օվկիանոսում, փողոցներ ՀՀ և ԼՂՀ քաղաքներում: Երևանի համանուն պողոտայում կանգնեցվել է Իսակովի հուշարձանը:
|