Կոմպոզիտոր, խմբավար, երաժշտական, հասարակական գործիչ Բարսեղ Կանաչյանը Կոմիտասի աշակերտն ու նշանավոր հետևորդն է հայ խմբերգային արվեստում:
Բարսեղ Կանաչյանը 1888 թ-ից բնակվել և նախնական կրթությունն ստացել է Կոստանդնուպոլսում: 1896 թ-ին ընտանիքի հետ գաղթել է Վառնա (Բուլղարիա), որտեղ ջութակի և երաժշտության տեսության դասեր է առել կոմպոզիտոր և խմբավար Նաթան Ամիրխանյանից: 1903 թ-ից սովորել է Բուխարեստում (դաշնամուր): 1908 թ-ին Կանաչյանը վերադարձել է Կոստանդնուպոլիս. ստեղծել է «Քնար» փողային նվագախումբը, դասավանդել, կատարել ստեղծագործական առաջին փորձերը: 1910 թ-ից երգել է Կոմիտասի երգչախմբում, նրանից հարմոնիայի ու խմբավարության դասեր առել: 1919 թ-ին Կոմիտասին նվիրված համերգում, որպես խմբավար, հանդես է եկել 400-հոգանոց միացյալ երգչախմբով, «հինգ սաների» հետ ներդաշնակել և հրատարակել է հայրենասիրական երգեր («Հայ գուսան» տետր): 1920 թ-ից Կանաչյանը երաժշտական կրթությունը շարունակել է Փարիզում, 1922 թ-ից հայ գաղթավայրերում զբաղվել է խմբավարությամբ: 1926 թ-ից դասավանդել է Կիպրոսի Մելգոնյան վարժարանում, 1933 թ-ից՝ Բեյրութի Նշան Փալանջյան ճեմարանում: 1936 թ-ին Բեյրութում ստեղծել է «Գուսան» մշտական երգչախումբը, որի համար ինքնատիպ ոճով մշակել է հայկական և արաբական ժողովրդական երգեր, հանդես եկել համերգներով: Կանաչյանը գրել է շուրջ 30 խմբերգ («Հոյնար», «Դալիլո», «Վարդերի հետ» և այլն) և հայ բանաստեղծների խոսքերով 10 մեներգ՝ դաշնամուրի նվագակցությամբ («Օրոր», «Ասում են ուռին», «Ալվարդի երազը» և այլն), որոնք առանձնանում են մեղեդայնությամբ և վոկալի նուրբ զգացողությամբ: Հեղինակ է նաև 20 մանկական երգերի և «Աբեղա» (ըստ Լևոն Շանթի «Հին աստվածներ» դրամայի) երգային օպերայի: Կանաչյանի ստեղծագործության մեջ առավել ուշագրավ է «Նանոր» վիպական-դրամատիկական խմբերգային ծավալուն պատկերը, որը հայ դասական խմբերգային արվեստի նշանավոր երկերից է: Հայտնի է «Բա՛մ, փորոտան» հայրենասիրական երգի նրա մշակումը: Կանաչյանի խմբերգերն ու մեներգերը մասամբ հրատարակվել են Բեյրութում (1946–48 թթ-ին) և Երևանում (1969 թ-ից): Արաբական և այլ մշակույթների զարգացմանը նպաստելու համար Կանաչյանը պարգևատրվել է լիբանանյան «Մայրիներ» և ֆրանսիական «Le palme d'academie» շքանշաններով: Բարսեղ Կանաչյանի անունով Բեյրութում կոչվել է երաժշտանոց, Երևանում՝ արվեստի դպրոց:
|