Կոնսերվատորիան երաժշտական բարձրագույն ուսումնական հաստատություն է, որտեղ պատրաստվում են մասնագետ
կատարողներ՝ նվագողներ, երգիչներ, դիրիժորներ,
կոմպոզիտորներ ու երաժշտագետներ:
«Կոնսերվատորիա» իտալերեն է. նշանակում է ապաստարան, պահպանություն: XVI դարում Իտալիայում այդպես էին կոչվում որբանոցները, որտեղ երեխաներին արհեստներ էին սովորեցնում, հետագայում՝ նաև երաժշտություն:
Առաջին կոնսերվատորիան բացվել է Նեապոլում 1537 թ-ին: XVIII դարում իտալական կոնսերվատորիաները մեծապես նպաստել են երաժիշտների և կոմպոզիտորների ուսումնառությանը: 1793 թ-ին բացվել է Փարիզի Ազգային երաժշտական ինստիտուտը, որի հիման վրա 1795 թ-ին ստեղծվել է Երաժշտության և դեկլամացիայի (արտասանության) կոնսերվատորիան: XIX դարում կոնսերվատորիաներ են հիմնադրվել Եվրոպայի և Ամերիկայի բազմաթիվ քաղաքներում, XX դարում՝ Ասիայի ու Աֆրիկայի մի շարք երկրներում: Ռուսաստանում առաջին կոնսերվատորիաները ստեղծվել են Սանկտ Պետերբուրգում՝ 1862 թ-ին, Մոսկվայում՝ 1866 թ-ին:
Հայաստանում երաժշտական կրթության առաջին կենտրոնները՝ երաժշտանոցները, ստեղծվել են վաղ միջնադարում: Նշանավոր վանքերին կից գործող դպրոցների ու համալսարանների սաներն ստացել են նաև երաժշտական կրթություն: X–XI դարերում Սանահինի, Տաթևի, Անիի, հետագայում` նաև Գլաձորի, Կիլիկյան Հայաստանի Հռոմկլա, Սիս քաղաքների և այլ վայրերի բարձրագույն տիպի դպրոցներում պատրաստել են երաժիշտ-կատարողներ, ստեղծագործողներ, որոնցից հայտնի են Ներսես Շնորհալին, Գրիգոր Խուլը, Գևորգ Սկևռացին, Ներսես Լամբրոնացին և ուրիշներ:
XIX դարի վերջին երաժշտական կրթության զարգացմանը նշանակալիորեն նպաստել են Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը և Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանը, որտեղ սովորել, ապա նաև դասավանդել է Կոմիտասը: 1921 թ-ին կոմպոզիտոր Ռոմանոս Մելիքյանի նախաձեռնությամբ ստեղծվել է Երևանի երաժշտական ստուդիան, որը 1923 թ-ին վերակազմվել է կոնսերվատորիայի և 1946 թ-ին կոչվել Կոմիտասի անունով: Երևանի կոնսերվատորիայում գործում են դաշնամուրային, նվագախմբային (լարային ու փողային բաժիններով) և վոկալ-տեսական (ժողովրդական գործիքների, ժողովրդական երգեցողության, վոկալ արվեստի, երգչախմբային և սիմֆոնիկ, դիրիժորության, կոմպոզիցիայի, երաժշտագիտության բաժիններով) ֆակուլտետներ: Ունի ասպիրանտուրա (1961 թ-ից, մասնաճյուղ` Գյումրիում), օպերային ստուդիա, ձայնադարան, գրադարան և այլն: Կոնսերվատորիայում դասավանդում է 523 դասախոս, այդ թվում` երաժշտագիտության 5 դոկտոր, 36 թեկնածու, 124 պրոֆեսոր, 119 դոցենտ, սովորում է 1200 ուսանող:
1938 թ-ից կոնսերվատորիային առընթեր գործում է Երևանի Պյոտր Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցը:
