Ֆրանկլին Ռուզվելտը քաղաքական և պետական գործիչ է, ԱՄՆ-ի 32-րդ նախագահը: Նա միակն է, որ ԱՄՆ-ի նախագահ ընտրվել է 4 անգամ: Ճանաչվել է ԱՄՆ-ի ամենահեղինակավոր նախագահներից:
Ֆրանկլին Ռուզվելտը ծնվել է հարուստ հողատիրոջ ընտանիքում: Ավարտել է Հարվարդի և Կոլումբիայի համալսարանները. ստացել է իրավաբանական կրթություն: Եղել է մի շարք արդյունաբերական ձեռնարկությունների և ընկերությունների բաժնետեր, 1913–20 թթ-ին՝ ծովային նախարարի օգնական: Ռուզվելտը քաղաքական գործունեությունն սկսել է որպես դեմոկրատական կուսակցության անդամ: Նա արդեն հայտնի քաղաքական գործիչ էր, երբ 1921 թ-ին հիվանդացել է պոլիոմիելիտով (ողնուղեղային լուծանք) և կորցրել քայլելու ունակությունը, սակայն շարունակել է ակտիվ քաղաքական գործունեությունը: 1928 թ-ին ընտրվել է Նյու Յորքի նահանգապետ: 1929–33 թթ-ին ԱՄՆ-ում սկսված տնտեսական ճգնաժամի (Մեծ դեպրեսիա) դեմ պայքարելու և դրա հետևանքները վերացնելու նպատակով Ռուզվելտը մշակել է հակաճգնաժամային ծրագիր («Նոր կուրս»). նահանգի վարչությունում ստեղծել է գործազուրկների օգնության հիմնադրամ, նվազեցրել ֆերմերներից գանձվող հարկերը: Այդ և այլ միջոցառումների շնորհիվ նա մեծ հեղինակություն է ձեռք բերել երկրում և 1933 թ-ին ընտրվել է ԱՄՆ-ի նախագահ, իսկ 1936 և 1940 թթ-ին՝ վերընտրվել: 1944 թ-ին Ռուզվելտը նախագահ է ընտրվել 4-րդ անգամ, բայց ընտրություններից 6 ամիս անց մահացել է: Հասունացող պատերազմի նախօրեին՝ 1933 թ-ին, որպես դիվանագիտական քայլ, ճանաչել է ԽՍՀՄ-ը: 1939 թ-ին նրա ջանքերով բեկանվել է պատերազմող երկրներին զենքի վաճառքի արգելանքը, և զենք է մատակարարվել ագրեսիայի զոհերին: 1941 թ-ին «ակտիվ պաշտպանություն» կարգախոսով «չհայտարարված պատերազմ» է սկսել Գերմանիայի դեմ: ԱՄՆ-ը միակ ուժն էր Խաղաղ օվկիանոսում, որ այդ ժամանակ փորձում էր սանձահարել Ճապոնիայի զավթողական նկրտումները: 1941 թ-ի նոյեմբերի 7-ին, երբ ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան պատերազմ են հայտարարել Ճապոնիային, Ռուզվելտը, երկրի սահմանադրության համաձայն, ստանձնել է զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարի պարտականությունները: Նա այդ տարիներին մեծ ջանքեր է գործադրել հակահիտլերյան կոալիցիա ստեղծելու համար: 1943 թ-ին՝ պատերազմում բեկումնային շրջադարձից հետո, Ռուզվելտը Թեհրանի կոնֆերանսում (1943 թ.) չի պաշտպանել Ուինստոն Չերչիլի դիրքորոշումը 2-րդ ճակատի բացումը հետաձգելու հարցում՝ հասկանալով, որ այդպես ԱՄՆ-ն ավելի մեծ հնարավորություն կունենա միջամտելու հետպատերազմյան Եվրոպայի կյանքին: Ռուզվելտը մասնակցել է 3 պետությունների (ԱՄՆ, Անգլիա, ԽՍՀՄ) ղեկավարների՝ Թեհրանի (1943 թ.), Յալթայի (Ղրիմ, 1945 թ.) խորհրդաժողովներին, կարևորել հետպատերազմյան միջազգային համագործակցությունն ու Միավորված ազգերի կազմակերպության ստեղծումը: Ռուզվելտի անունով կոչվել են քաղաք ԱՄՆ-ում, փողոց Յալթայում, Վաշինգտոնում կառուցվել է հուշահամալիր:
|