Վարդկակաչը շուշանազգիների ընտանիքի սոխուկավոր բազմամյա խոտաբույս է: Հայտնի է 80 տեսակ՝ տարածված Եվրոպայում (հատկապես` Հոլանդիայում), Փոքր, Արևելյան և Առաջավոր Ասիայում, իսկ ՀՀ-ում՝ 7 տեսակ՝ խճճված կամ խառը, Սոսնովսկու, երկծաղկավոր, Յուլիայի, վայրի կամ անտառային, Ֆլորենսկու և կաղզվանյան վարդկակաչներ, որոնք գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում: Վարդկակաչի մշակովի սորտերը ծագում են վայրի վարդկակաչից և տարբերվում են ծաղիկների ձևով, գունավորմամբ, ծաղկման շրջանի տևողությամբ: Ցողունը կանգուն է, գլանաձև, բարձրությունը՝ 6–50 սմ: Տերևները գծանշտարաձև կամ ձվաձև են: Ծաղիկները մեկական են, վառ գույնի: Պտուղը եռակող, բազմասերմ տուփիկ է, սերմերը՝ տափակ, դեղնադարչնագույն: Խճճված վարդկակաչը Փոքր Կովկասի բնաշխարհիկ է: Հազվադեպ հանդիպող, գեղազարդիչ տեսակ է: Աճում է Սյունիքի մարզում՝ անտառեզրերին, խոտածածկ խոնավ լանջերին, ենթալպյան և ալպյան մարգագետիններում: Ծաղիկները խոշոր են, կարմիր, վարդագույն, հազվադեպ՝ դեղին: Միակ վարդկակաչն է Կովկասում, որ ունի ցիտրուսի նուրբ հոտ: Սոսնովսկու վարդկակաչը Հայաստանի բնաշխարհիկ է: Հանդիպում է միայն Սյունիքի մարզում: Աճում է ժայռերի, փլվածքների, խոշոր քարերի արանքում, գիհու և կաղնու նոսրանտառներում: Ծաղիկները խոշոր են, մուգ կարմիր: Ֆլորենսկու վարդկակաչը հանդիպում է Սյունիքի մարզում, աճում է ստորին և միջին լեռնային գոտիների չոր, քարքարոտ լանջերին կամ գիհու նոսրանտառներում: Ծաղիկը մուգ կարմիր է, ծաղկաթերթիկների հիմքում կան սև բծեր: Չորադիմացկուն է: Յուլիայի և երկծաղկավոր վարդկակաչները տարածված են ՀՀ գրեթե բոլոր մարզերում, աճում են չոր, քարքարոտ, կրաքարոտ լանջերին, մարգագետիններում, կիսաանապատներում, լեռնատափաստանային բուսականության մեջ: Հազվադեպ հանդիպող անտառային կամ վայրի վարդկակաչը հանդիպում է միայն Տավուշի մարզի ստորին և միջին լեռնային գոտիներում. աճում է անտառեզրերին, մարգագետիններում, լուսավոր անտառների ավազոտ կամ քարքարոտ տեղերում, երբեմն՝ որպես մոլախոտ՝ ցանքերում: Կաղզվանյան վարդկակաչը հանդիպում է Ապարանի ֆլորիստիկական շրջանի միջին լեռնային գոտում, աճում է խոտածածկ լանջերին: ՀՀ-ում աճող բոլոր վարդկակաչները գեղազարդիչ են:
|
