Վատիկանը պետություն է Եվրոպայում: Բայց Եվրոպայի քաղաքական քարտեզի վրա հնարավոր չէ այն գտնել, որովհետև նույնիսկ քաղաք-պետություն էլ չէ: Վատիկանը զբաղեցնում է Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմի մի փոքր մասը՝ Տիբեր գետի ափին գտնվող Վատիկան բլուրը (այստեղից էլ՝ պետության անվանումը): Հենց այդ պատճառով հնարավոր չէ տվյալ պետությունը տեղադրել սովորական քարտեզների վրա: Վատիկանն ինքնուրույն, կրոնապետական բացարձակ միապետություն է, որի գլուխը Հռոմի պապն է՝ կաթոլիկ եկեղեցու ղեկավարը: Վատիկանն ունի 1000-ամյա պատմություն: 756 թ-ին Հռոմի մարզը տրվեց Պապին, այդ տարածքի վրա ստեղծվեց պետություն՝ Պապի մարզը, որը գոյատևեց մինչև 1870 թ., ապա այն դարձավ Իտալիայի մի մասը, սակայն Պապերը շարունակում էին գտնվել Վատիկանում: Վերջապես, 1929 թ-ի փետրվարի 21-ին Լատերանի (պալատ Հռոմում) պայմանագրով, Իտալիայի կառավարության և Պապի միջև կնքվեց համաձայնություն, ըստ որի` հաստատվեցին Վատիկանի անկախությունը և ժամանակակից սահմանները: Պապին ցմահ ընտրում է կոնկլավը (կարդինալների հավաքը)՝ փակ գաղտնի քվեարկությամբ: Պապին են ենթարկվում Վատիկանի բոլոր հաստատությունները, որոնց ղեկավարները նրա կողմից նշանակված կարդինալներն են: Պետության ղեկավարը հրապարակում է օրենքներ, նաև բարձրագույն դատավորն է: Վատիկանի կառավարությունը գլխավորում է Պապի նշանակած պետական քարտուղարը: Վատիկանն ունի իր «զինված ուժերը»՝ շվեյցարացիների (110 հոգի) պահակախումբ (կազմավորվել է 1527 թ-ին), որի զինվորները և սպաները ծառայում են 2–20 տարի: Դարերի ընթացքում նրանց համազգեստը փոփոխություն չի կրել, և դա է պատճառը, որ միջնադարյան համազգեստներով պապական զինվորները մշտապես գրավում են Վատիկան այցելող հյուրերի և զբոսաշրջիկների ուշադրությունը: Վատիկանի եկամուտները ստեղծվում են գլխավորապես տեղական կաթոլիկ եկեղեցիների մուծումներից և սեփական բանկային ու ֆինանսական գործառնություններից: Վատիկանն աշխարհի խոշորագույն բաժնետերերից է և խոշոր կապիտալ ունի` ներդրած շատ երկրներում, այդ թվում՝ Իտալիայում, Շվեյցարիայում, ԱՄՆ-ում: Չափազանց եկամտաբեր է նաև միջազգային զբոսաշրջությունը, որի զարգացումը մշտապես գտնվում է պետության ուշադրության կենտրոնում: Վատիկանը հայտնի է նաև որպես խոշորագույն թանգարանային համալիր: Այստեղ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ կաթոլիկ եկեղեցին՝ Սուրբ Պետրոսի տաճարը՝ կառուցված Սուրբ Պետրոս առաքյալի դամբարանի վրա (Պետրոս առաքյալը համարվում է կաթոլիկ եկեղեցու առաջին Պապը): Տաճարը կառուցվել է IV դարում, մի քանի անգամ վերակառուցվել է և իր ներկա տեսքն ստացել է XV–XVII դարերում, երբ տաճարը վերակառուցեցին հռչակավոր ճարտարապետներ, նկարիչներ, քանդակագործներ, ինչպես, օրինակ, Բրամանտեն, Միքելանջելոն և ուրիշներ: Տաճարում կան արվեստի գլուխգործոց սրբապատկերներ և քանդակներ, որոնցից առավել հայտնի է Միքելանջելոյի «Ողբ առ Քրիստոս» («Պիետա») մարմարակերտ քանդակը: Վատիկանի երկրորդ մեծ տաճարը Սիքստինյան մատուռն է, որի` աստվածաշնչյան թեմաներով (Արարչագործության տեսիլքը, Ադամի և Եվայի պատմությունը, Ջրհեղեղը, Վերջին դատաստանը) հրաշալի որմնանկարների հեղինակը նույնպես Միքելանջելոն է: Նույն մատուռի 4 դահլիճների նկարազարդումները կատարել է մեծ նկարիչ Ռաֆայելը: Վատիկանն ունի Եվրոպայի ամենահզոր ռադիոկայաններից մեկը, որը հաղորդումներ է արձակում բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում՝ նաև հայերեն: Այդ պետությունը աշխարհի տարբեր երկրներում ավելի քան 50 լեզվով հրատարակում է 1600 թերթ ու ամսագիր: Կրոնապետությունը դիվանագիտական հարաբերություններ ունի ավելի քան 140 երկրների, այդ թվում՝ նաև ՀՀ-ի հետ: Սուրբ Պետրոս տաճարի հյուսիսային պատի խորշում տեղադրված է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի արձանը, իսկ մերձակա հրապարակներից մեկը 2008 թ-ին կոչվել է նրա անունով:
|
