Իտալացի կոմպոզիտոր և դիրիժոր Ջուզեպպե Վերդին համաշխարհային օպերային արվեստի խոշորագույն ներկայացուցիչներից և բարեփոխիչներից է:
Ջուզեպպե Վերդին 7 տարեկանից երգեհոնի և հարմոնիայի դասեր է առել ծննդավայրում՝ Պիետրո Բայստրոքիից, իսկ 12 տարեկանից նվագել է եկեղեցում: Կրթությունը շարունակել է Բուսսետոյում, աշակերտել է Ֆեռնանդո Պրովիզիին (կոմպոզիցիա): 1828 թ-ին Վերդին գրել է իր առաջին գործերը՝ նախերգանքներ, քայլերգեր փողային նվագախմբի համար, դաշնամուրային պիեսներ: 1832 թ-ին տարիքի պատճառով նրան չեն ընդունել Միլանի կոնսերվատորիա (հետագայում կոնսերվատորիան կոչվել է Վերդիի անունով): Մասնավոր դասեր է առել դիրիժոր ու կոմպոզիտոր Վինչենցո Լավինյիից: 1836 թ-ին գլխավորել է Բուսսետոյի ֆիլհարմոնիկ ընկերությունը: 1839 թ-ին Միլանում բեմադրվել է նրա առաջին՝ «Օբերտո, կոմս Սան Բոնիֆաչո», իսկ 1840 թ-ին՝ «Արքա մեկ ժամով կամ Կեղծ Ստանիսլավը» օպերաները: Վերդին ճանաչման է արժանացել «Նաբուկկո» («Նաբուգոդոնոսոր») և «Լոմբարդացիները խաչակրաց արշավանքում» օպերաներով, որոնք ազգային-ազատագրական գաղափարներ արտահայտող նրա առաջին երկերն են. չնայած աստվածաշնչյան թեմային՝ իտալացիները «Նաբուկկոյում» տեսել են ազատության և անկախության համար պայքարող իրենց հայրենիքի ճակատագիրը: 1842–49 թթ-ին կոմպոզիտորը գրել է 13 օպերա՝ «Էռնանի», «Աթիլա», «Մակբեթ», «Լենյանոյի ճակատամարտը», «Լուիզա Միլլեր» և այլն, որտեղ փառաբանել է ժողովրդի հերոսականությունը: Վերդիի հայրենասիրական տրամադրություններն արտահայտվել են նաև 1848 թ-ի հեղափոխության ժամանակ քաղաքական գործիչ Ջուզեպպե Մանձինիի առաջարկով գրած «Հնչիր, շեփոր» հիմնում (Վերդիին համարել են իտալական հեղափոխության մաեստրո): 1850-ական թվականներին կոմպոզիտորը գրել է «Ռիգոլետտո» (ըստ Վիկտոր Հյուգոյի «Արքան զվարճանում է» դրամայի), «Տրուբադուր» (ըստ Անտոնիո Գարսիա Գուտյերեսի), «Տրավիատա» (ըստ Ալեքսանդր Դյումա-որդու «Կամելիազարդ տիկինը» դրամայի) օպերաները, որոնք նրա ստեղծագործության գլուխգործոցներից են: «Տրավիատա» օպերայի առաջին բեմադրությունը տապալվել է. կոմպոզիտորին մեղադրել են, որ նա բեմ է հանել հասարակությունից մերժված հերոսուհու: Սակայն հետագայում «Տրավիատան» դարձել է ժողովրդի ամենասիրած օպերաներից: Նույն թվականներին Վերդիի օպերաները բեմադրվել են Եվրոպայի բոլոր խոշոր օպերային թատրոններում: 1850–60-ական թվականներին՝ ազգային-ազատագրական շարժման վերելքի շրջանում, գրել է «Սիցիլիական ժամերգություն», «Սիմոն Բոկկանեգրա», «Պարահանդես-դիմակահանդես» օպերաները, մասնակցել ժողովրդի ազատագրական պայքարին, զենք ու զինամթերք գնել նոր կազմավորվող ազգային գվարդիայի համար: 1862 թ-ին Վերդին Սանկտ Պետերբուրգի Մարիինյան թատրոնի պատվերով գրել է «Ճակատագրի ուժը» օպերան (բեմադրության առթիվ 1861 և 1862 թթ-ին այցելել է Ռուսաստան), 1866 թ-ին Փարիզի «Գրանդ օպերայի» համար՝ «Դոն Կառլոս» օպերան, իսկ 1870 թ-ին, Սուեզի ջրանցքի բացման կապակցությամբ, Եգիպտոսի կառավարության պատվերով՝ հռչակավոր «Աիդան», որը համաշխարհային օպերային արվեստի գոհարներից է: Այն առանձնանում է երաժշտության ինքնատիպ արևելյան գունագեղությամբ, շքեղությամբ, հանդիսավոր քայլերգերով, գեղեցիկ պարերով, նրբորեն մշակված կերպարներով: Առաջին անգամ բեմադրվել է 1871 թ-ին, Կահիրեում: Հետագա 15 տարիների ընթացքում Վերդին օպերային ժանրին չի անդրադարձել. գրել է մի քանի վոկալ ստեղծագործություններ, իսկ 1874 թ-ին՝ իր հայտնի «Ռեքվիեմը» (նվիրված է իտալացի հայրենասեր գրող Ալեսսանդրո Մանձոնիի հիշատակին), որտեղ կոմպոզիտորը վարպետորեն համադրել է բազմաձայնությունն ու թատերայնությունը: Վերդին երկար ժամանակ չի ստեղծագործել. մեկուսացել է Սանտ Ագատի իր առանձնատանը և զբաղվել գյուղատնտեսությամբ, օժանդակել գյուղացիներին, տաղանդավոր երիտասարդներին: Կոմպոզիտորի ստեղծագործական նոր վերելքը նշանավորվել է «Օթելլո» օպերայով (1887 թ.), որը շեքսպիրյան թեմայի ամենակատարյալ մարմնավորումներից է օպերային ժանրում: 1892 թ-ին Վերդին գրել է իր վերջին՝ «Ֆալստաֆ» (ըստ Վիլյամ Շեքսպիրի «Վինձորի զվարճասեր կանայք» կատակերգության) կոմիկական օպերան՝ իտալական բուֆֆ-օպերայի ժանրով: Վերդին` որպես բարեփոխիչ, զգալիորեն փոխել է իտալական օպերայի բնույթն ու կառուցվածքը, հավասարապես կարևորել խոսքի և երաժշտության դերերը: 26 օպերայից բացի՝ Վերդին ստեղծել է նաև կանտատներ (այդ թվում՝ «Ազգերի հիմնը»), հոգևոր երկեր, վոկալ անսամբլներ, լարային կվարտետ, ռոմանսներ, երգեր և այլն: Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում բեմադրվել են Վերդիի «Ռիգոլետտո» (1934 թ.), «Տրավիատա» (1936 թ.), «Աիդա» (1941 թ.), «Օթելլո» (1942 թ.), «Տրուբադուր» (1957 թ.), «Պարահանդես-դիմակահանդես» (1960 թ.) օպերաները: Վերդիի անունով կոչվել է խառնարան Փայլածու (Մերկուրի) մոլորակի վրա:
|