ՀԽՍՀ և ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ, ԽՍՀՄ և ՀՀ Պետական մրցանակների դափնեկիր Գրիգոր Խանջյանն իր բազմաժանր արվեստով մեծ ավանդ ունի հայ նոր շրջանի գեղանկարչության, հայ գրքի գեղարվեստական ձևավորման և գրաֆիկայի զարգացման մեջ:
Գրիգոր Խանջյանը 1945 թ-ին ավարտել է Երևանի Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստական ուսումնարանը, 1951 թ-ին՝ Գեղարվեստական ինստիտուտը: Նա հավասարապես ստեղծագործել է գեղանկարչության և գրաֆիկայի բնագավառներում. ստեղծել է թեմատիկ պատկերներ, դիմանկարներ, բնանկարներ, նատյուրմորտներ: Թեմատիկ կտավները հիմնականում նվիրված են հողի աշխատավորին, գյուղի կյանքին ու կենցաղին («Սևանի ձկնորսները», 1956 թ., «Մթնշաղ», 1962 թ., «Արևածաղիկներ», 1970 թ., «Հացը լեռներում», 1972 թ., և այլն): Նրա գրաֆիկական շարքերին («Իտալական տպավորություններ», 1965– 1966 թթ., «Իսպանիա», 1970 թ., «Հիշողություններ Մեքսիկայից», 1976 թ., և այլն) բնորոշ են լույսի ու ստվերի հակադրությունը, գունային շեշտերի և ուրվագծի արտահայտչականությունը: Նկարչի բնանկարները երբեմն մոնումենտալ են, երբեմն՝ համակված քնարական տրամադրությամբ («Արա լեռը», 1961 թ., «Գառնի», 1962 թ., «Ձկնորսական նավակը», 1965 թ. և այլն): «Իմ ժողովրդի պատմության տարեթվերից» (1967 թ.), «Հայաստան» (1971 թ.), «Եվ այս ամենը մեր օրերում» (1972–73 թթ.) նկարաշարերում Խանջյանը ժողովրդի պատմության իրադարձությունների հակադրություններից հասել է ժամանակակից ընդհանրացումների: Խանջյանի արվեստում ինքնատիպ են գրքի ձևավորումն ու նկարազարդումը: Հովհաննես Թումանյանի «Լոռեցի Սաքոն», Պարույր Սևակի «Անլռելի զանգակատուն», Գևորգ Էմինի «Բալլադ ձկնորսի մասին» և «Սասունցիների պարը» պոեմների, Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպի նկարազարդումները հագեցած են դրամատիկ տրամադրություններով, արտահայտիչ ու պլաստիկ գծանկարներով: Հայ ժողովրդի պատմության թեման արտացոլվել է «Հայոց այբուբեն» և «Վարդանանք» (երկուսն էլ՝ 1980– 1981 թթ.) գոբելենների համար Խանջյանի ստեղծած նախապատկերներում: Նկարչի էսքիզով է ստեղծվել նաև Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրի համերգային դահլիճի «Վերածնունդ» (1987 թ.) վարագույր-գոբելենը: «Վարդանանք» գոբելենում, որի կենտրոնում Վարդան Մամիկոնյանն է, Խանջյանը պատկերել է նաև հայ ժողովրդի մեծագույն ներկայացուցիչներին՝ Անդրանիկին, Կոմիտասին, Դանիել Վարուժանին, Եղիշե Չարենցին, Պարույր Սևակին և ուրիշների՝ ընդգծելով հայոց պատմության շարունակականության ու միասնականության գաղափարը: Խանջյանի արվեստում առանձնանում են նատյուրմորտները («Նատյուրմորտ. անթառամներ», 1962 թ., «Նատյուրմորտ դաղդղանով», 1967 թ., «Հայկական նատյուրմորտ», 1967 թ., և այլն): Նկարիչը մասնակցել է Մոսկվայի համամիութենական (1957 թ., ոսկե մեդալ), Բրյուսելի միջազգային (1958 թ., բրոնզե մեդալ) և այլ ցուցահանդեսների: Խանջյանը 1973 թ-ից` ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի իսկական, 1991 թ-ից ՌԴ գեղարվեստի ակադեմիայի պատվավոր անդամ էր, 1990 թ-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս:
|
