Դիմապատկերը կերպարվեստի ժանր է, մարդու կամ մարդկանց խմբի պատկերումը:
Դիմապատկերը գեղանկարչության և գրաֆիկայի մեջ կոչվում է դիմանկար, քանդակագործության մեջ՝ դիմաքանդակ: Դիմապատկեր է նաև ինքնանկարը: Դիմապատկեր ստեղծվում է անմիջականորեն բնորդից, փաստական նյութերի հիման վրա, հիշողությամբ կամ երևակայությամբ: Դեռևս անտիկ աշխարհում լայնորեն տարածված դիմապատկերը զգալի ազդեցություն է թողել Եվրոպայի, Հյուսիսային Աֆրիկայի, Փոքր Ասիայի, Հնդկաստանի և այլ շրջանների դիմապատկերի արվեստի վրա, և, ըստ տեղի ավանդույթների, ունեցել է ինքնատիպ զարգացում: Վերածննդի դարաշրջանում դիմապատկերն աննախընթաց զարգացման է հասել Սանդրո Բոտտիչելլիի, Դոնատելլոյի, Լեոնարդո դա Վինչիի, Տիցիանի (Իտալիա), Յան վան Էյքի (Նիդեռլանդներ), Ալբրեխտ Դյուրերի, Լուկաս Կրանախի (Գերմանիա) և ուրիշների արվեստում: XVII դարում նոր որակ և իմաստավորում ունեին Ռեմբրանդի, Ֆրանս Հալսի (Հոլանդիա), Ռուբենսի (Ֆլանդրիա), Դիեգո Վելասկեզի (Իսպանիա) և ուրիշների ստեղծած դիմապատկերները: XVIII–XIX դարերում այդ ժանրի նշանակալի գործեր են ստեղծել նկարիչներ Անտուան Վատտոն, Գյուստավ Կուրբեն, Օգյուստ Ռենուարը (Ֆրանսիա), Կարլ Բրյուլլովը, Իլյա Ռեպինը, Վալենտին Սերովը (Ռուսաստան) և ուրիշներ: XX դարից դիմապատկերը ձեռք է բերել նոր բովանդակություն և վերարժևորվել է. առաջնային է դարձել մարդու հոգեբանական կերպարի ստեղծումը: Հայաստանի տարածքում հայտնաբերվել են դիմաքանդակներ՝ հելլենիզմի և նախորդ շրջանի արձանների գլուխներ: Գեղարվեստական նշանակությամբ բացառիկ են միջնադարյան դիմաքանդակները: Նշանավոր են XI դարի Գագիկ Ա-ի արձանը, XIII–XIV դարերի մանրանկարների դիմապատկերները: Հայաստանում և հայկական գաղթավայրերում դիմապատկերի ժանրը զարգացել է XII–XIII դարերում: Դիմանկարի նշանավոր ներկայացուցիչներ են Հովնաթանյանները, Մինասը, Հովհաննես Մրքուզը, Բոգուշները, Բոգդան Սալթանովը և ուրիշներ: XIX–XX դարերում դիմապատկերներ են ստեղծել Վարդգես Սուրենյանցը, Ստեփան Աղաջանյանը, Հակոբ Գյուրջյանը, Եղիշե Թադևոսյանը, Փանոս Թերլեմեզյանը, Էդգար Շահինը և ուրիշներ: XX դարի դիմապատկերի վարպետ է Մարտիրոս Սարյանը, նշանավոր են նաև Հակոբ Կոջոյանը, Արա Սարգսյանը, Երվանդ Քոչարը, Նիկողայոս Նիկողոսյանը, Ալեքսանդր և Լավինիա Բաժբեուկ-Մելիքյանները, Ռուդոլֆ Խաչատրյանը, Ռուբեն Ադալյանը, Հակոբ Հակոբյանը, Արա Շիրազը և ուրիշներ:
|
