Պարույր Հայկազնը Աթենքի ճարտասանական դպրոցի ղեկավարն էր, անվանի փիլիսոփա և հռետոր, հունարենի մեծ գիտակ:
Պարույր Հայկազնը (լատինականացված անունը` Պրոերեսիոս) սերել է Կեսարիայի (Կապադովկիա) հայ տոհմիկ ընտանիքից: Աշակերտել է հայտնի փիլիսոփաներ Ուլպիանոսին՝ Անտիոքում, Հուլիանոս Կապադովկացուն՝ Աթենքում: Ուսումն ավարտելուց հետո ղեկավարել է Աթենքի համալսարանի փիլիսոփայության և ճարտասանության ամբիոնը: Գրել և ուսուցանել է հունարեն. աշխատությունները չեն պահպանվել: Պարույր Հայկազնի դպրոցը մեծ համբավ է վայելել: Նա ունեցել է հայ և այլազգի բազմաթիվ աշակերտներ, որոնց թվում՝ իր կենսագիր Եվնապիոսը, Հռոմի ապագա կայսր Հուլիանոսը, եկեղեցական գործիչներ ու փիլիսոփաներ Բարսեղ Կեսարացին, Գրիգոր Նյուսացին, Գրիգոր Նազիանզացին և ուրիշներ: Չգերազանցված հռետորի, ճարտասանության ու փիլիսոփայության ուսուցչի նրա տաղանդն արժանվույնս գնահատվել է նաև Փարիզում, որտեղ հանդես է եկել զեկուցումներով, և Հռոմում, ուր պաշտոնապես հրավիրվել է դասախոսություններ կարդալու: Պարույր Հայկազնը տարածել է նաև անտիկ մշակույթի ու գիտության արժեքավոր ավանդույթները: Պարույր Հայկազնի կյանքին ու գործունեությանն են անդրադարձել Րաֆֆին՝ «Պարույր Հայկազն», և Հայկ Խաչատրյանը՝ «Քերթողահայրը» պատմավեպերում:
| 
