Պայթուցիկ նյութերն այրվում են ակնթարթորեն, վայրկյանի չնչին մասում վերածվում մինչև հազար աստիճան ջերմաստիճան ունեցող շիկացած գազի և, վայրկենաբար ընդարձակվելով բոլոր ուղղություններով, ահռելի ուժով կործանում են ճանապարհին հանդիպող ամեն ինչ: Այդ շարժընթացը կոչվում է պայթյուն: Պայթուցիկ նյութերն օգտագործվում են ռումբերում, արկերում, հրթիռներում և զենքի բազմաթիվ այլ տեսակներում: Բայց հաճախ պայթուցիկ նյութերն օգտագործվում են նաև խաղաղ նպատակներով, օրինակ՝ հրավառություններ կազմակերպելու, բազմահարկ շենքը քանդելու, ժայռը պայթեցնելու, հանքահոր կառուցելու համար: Բոլոր պայթուցիկ նյութերում կան այրվող բաղադրամաս և այրման համար թթվածին առաջացնող միացություն: Պայթուցիկ նյութեր են վառոդը, դինամիտը, տոլը, ամոնալը և այլն: Հրապարկուճներում, արկերում և որոշ հրթիռներում օգտագործվող վառոդն ու այլ պայթուցիկ նյութեր ցածրակտիվ պայթուցիկներ են, որոնք բռնկում են կրակից կամ էլեկտրական կայծից: Հրավառության համար օգտագործվող պայթուցիկ նյութերը սովորաբար պատրաստում են վառոդի հիմքով խառնուրդներից, այդ իսկ պատճառով այրվող հրատեխնիկական պատրաստվածքներից սփռվում են կրակներ կամ վեր են սլանում հրթիռներ: Ուժեղ պայթուցիկները, օրինակ՝ դինամիտը, հելիգնիտը, շատ արագ են պայթում և օգտագործվում են ռումբերում ու ժայռեր փշրող պայթյունածրարներում, որոնք գործում են ճայթիչի (դետոնատոր) առաջացրած փոքրիկ պայթյունից: Երբեմն դինամիտի պես պայթում է նաև օդում ցրված շաքարի կամ ալյուրի փոշին. մի կայծն իսկ բավական է, որպեսզի շաքարի կամ ալյուրի պահեստը հօդս ցնդի: Հանքահորերում վտանգավոր են և կարող են պայթյուն առաջացնել ածխափոշին ու հանքագազը՝ մեթանը: Սակայն մարդը սովորել է պայթյունը ծառայեցնել իրեն: Անցյալում մարդիկ, ամոնալ և դինամիտ պայթեցնելով, միայն փխրեցնում էին հողը՝ այն հեշտությամբ տեղափոխելու համար: Իսկ այժմ ճարտարագետները կարողանում են պայթյունով նաև հողը տեղափոխել այնպես, ինչպես հզոր բահով: Պայթյունը հարկադրված է «աշխատել» նաև գործարանում. հատուկ կառուցված ջրավազանում թնդացող պայթյունը ճնշում է գործադրում ջրի մեջ ընկղմված մետաղաթերթի վրա, և այն ընդունում է անհրաժեշտ ձևը (օրինակ՝ ինքնաթիռի երեսպատվածքի որևէ կտորի կամ ավտոմեքենայի անվածածկոցի տեսք): Պայթյունը արտադրությունում կարող է նաև մետաղ եռակցել: Սակայն պայթյունը կարող է նաև չարագործության զենք դառնալ. ահաբեկիչները կաղապարվող պայթուցիկ պլաստիկ նյութերն օգտագործում են ահաբեկման նպատակներով: Այդ տեսակի պայթուցիկները հեշտ է թաքցնելը և դժվար` հայտնաբերելը:
| 
